Jednym z pierwszych i najważniejszych obowiązków przedsiębiorcy jest rejestracja do ZUS oraz comiesięczne wyliczanie i opłacanie składek. Niby proste, a jednak może być czasami skomplikowane – warto więc nieco zagłębić się w temat – nawet jeśli sprawy te powierza się księgowej czy kadrowej. Świadomy przedsiębiorca powinien się przynajmniej orientować.
To zacznijmy od początku ;)
Co to jest ten ZUS? Skrót ten oznacza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Nie pytaj więc, ile masz ZUSu do zapłaty ;) tylko ile składek do zapłaty do ZUSu ;)
A co to są te składki? Są to opłaty na:
- ubezpieczenia społeczne, a w tym: emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe,
- ubezpieczenie zdrowotne,
- Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS).
Nie zdziwisz się pewnie, jeśli napiszę, że każde z nich mają swoje zasady ustalania i podlegania i jednych dotyczą, innych nie, jednych – wyższe, innych – niższe i to w różnych przedziałach czasowych. Czas to dla Ciebie uporządkować!
Ubezpieczenia społeczne
Jak już wspomniałam, składki społeczne dzielą się na: emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe.
Co do zasady składki emerytalna (odkładasz na emeryturę), rentowa (odkładasz na ewentualną rentę) i wypadkowa (z niej np. odszkodowania za wypadek w pracy) są obowiązkowe, a chorobowa (dzięki której możesz iść na „chorobowe” i otrzymać zasiłek) jest dobrowolna.
Nie musisz opłacać składek społecznych, jeśli oprócz działalności gospodarczej podlegasz do ubezpieczeń społecznych z innego tytułu, np. umowy o pracę czy umowy zlecenie i zarabiasz co najmniej pensję minimalną. Składek społecznych nie opłacają też np. emeryci.
Jeśli jest to Twoja pierwsza działalność gospodarcza lub zamknąłeś albo zawiesiłeś poprzednią przynajmniej 60 miesięcy wcześniej oraz nie będziesz świadczyć tych samych usług na rzecz byłego pracodawcy, przez pierwszych 6 pełnych miesięcy działalności możesz skorzystać z ulgi na start, czyli opłacać tylko składkę zdrowotną. Szczegóły ulgi na start w oddzielnym artykule ;)
Po sześciu miesiącach możesz skorzystać z kolejnej możliwości obniżenia składek i przez następne 24 miesiące oprócz składki zdrowotnej opłacać obniżone składki od preferencyjnej podstawy. Szczegóły ZUSu preferencyjnego również w oddzielnym artykule ;)
To nie koniec przywilejów – przez kolejne 3 lata też możesz płacić niższy ZUS, jeśli spełnisz warunki Małego ZUSu Plus. A jakie są te warunki? Sprawdź w oddzielnym artykule ;)
Jeżeli jednak nie masz prawa do w/w ulg, musisz opłacać tzw. duży ZUS, czyli składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Minimalna podstawa, od której liczy się składki w 2025 roku, wynosi zatem nie mniej niż 5.203,80 zł. Nie – to nie tyle dużego ZUSu płacisz, tylko od tej kwoty wyliczasz odpowiednie procenty.
Wysokości poszczególnych składek społecznych są wyrażone w procentach i wynoszą:
- na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy,
- na ubezpieczenia rentowe – 8,00% podstawy,
- na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy,
- na ubezpieczenie wypadkowe: stopa procentowa wynosi od 0,67 do 3,33 i zależy od liczby osób ubezpieczonych oraz branży, w której działa firma. Dla firmy zatrudniającej do 9 osób wynosi 1,67%.
A jakie to są realne kwoty do zapłaty? O tym Maja pisze osobny artykuł ;)
Opłacając duży ZUS będziesz mieć w przyszłości emeryturę/rentę pewnie tylko nieco wyższą od tej ustawowo minimalnej ;( A ewentualny zasiłek chorobowy w 2025 r. będzie wyliczony, jakbyś miał na umowie o pracę brutto 5203,80 zł. Minimalne wynagrodzenie wynosi 4666,00zł, czyli tak naprawdę niewiele mniej. Nie spodziewaj się zatem kokosów.
Możesz jednak zadeklarować wyższą podstawę i opłacać wyższe składki, aby w przyszłości otrzymywać wyższe świadczenia. Ale czy to się opłaca? Może lepiej inaczej zainwestować te pieniądze?
Ubezpieczenie zdrowotne
Składka zdrowotna dotyczy w zasadzie każdego. Nawet jeśli korzystasz z ulgi na start, ZUSu preferencyjnego, Małego ZUSu Plus – to i tak musisz ją opłacać.
Od 2022 r. wysokość składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania i wysokości dochodów.
Na zasadach ogólnych (na skali podatkowej) składka na ubezpieczenie zdrowotne stanowi 9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej), a na podatku liniowym – 4,9%, jednak nie mniej niż… 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia (w 2025 r. nie mniej niż 314,96 zł).
Na ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych wysokość składki zdrowotnej zależna jest od wysokości przychodu osiągniętego w danym roku kalendarzowym. Są trzy progi rocznych przychodów:
- poniżej 60 tyś zł,
- od 60 tys. zł do 300 tys. zł,
- powyżej 300 tys. zł.
i dla każdego z tych progów corocznie ustalana jest kwota składki zdrowotnej.
Szczegóły wyliczania miesięcznej składki zdrowotnej oraz jej rozliczania rocznego (bo taki obowiązek też się pojawił od 2023r. za 2022 r.) dla poszczególnych form opodatkowania przedstawię Wam w oddzielnym artykule – za dużo byłoby tu pisania ;)
- Istnieją przypadki, kiedy przedsiębiorca nie musi płacić składki zdrowotnej. A dzieje się tak, jeśli:
- jest emerytem bądź rencistą, którego emerytura lub renta nie przekracza miesięcznie wysokości minimalnego wynagrodzenia, opłacającym podatek dochodowy z prowadzonej działalności gospodarczej w formie karty podatkowej,
- jest osobą legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, która opłaca podatek dochodowy z prowadzonej działalności gospodarczej w formie karty podatkowej,
- jest emerytem bądź rencistą, którego emerytura lub renta nie przekracza miesięcznie wysokości minimalnego wynagrodzenia, a z działalności uzyskuje miesięcznie przychody w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty najniższej emerytury,
- pobiera zasiłek macierzyński, który nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego,
- jest osobą legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, która z działalności uzyskuje miesięcznie przychody w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty najniższej emerytury,
- jest pracownikiem i z tego tytułu opłaca składki od wymiaru nie wyższego niż minimalne wynagrodzenie, który z działalności uzyskuje miesięczne przychody w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz opłaca podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Składki na Fundusze Pracy i Solidarnościowy
Oprócz składek społecznych i składki zdrowotnej płacisz składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy – 2,45% podstawy łącznie (tej samej podstawy, co do ubezpieczeń społecznych).
Nie musisz płacić składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, jeśli:
- korzystasz z Ulgi na start,
- korzystasz z ZUSu preferencyjnego,
- korzystasz z Małego ZUSu Plus – ale tylko pod warunkiem, że miesięczne składki są ustalane od kwoty mniejszej od minimalnego wynagrodzenia,
- ukończyłaś 55. rok życia lub ukończyłeś 60. rok życia.
UWAGA!!! Jeśli zakładasz działalność i jednocześnie jesteś rolnikiem lub domownikiem, możesz dalej podlegać ubezpieczeniom w KRUS i opłacać podwójną składkę lub zrezygnować z KRUSu i przejść na ZUS. Pamiętaj – nie zawsze możesz zostać na KRUSie, nie zawsze też przechodząc na ZUS będziesz miał prawo do wszystkich w/w ulg. Przeanalizuj to dokładnie. Mam w planach artykuł na ten temat;) więc śledź na bieżąco nasze publikacje!
To jak z tym ZUSem – łatwizna czy czarna magia?